Η Θεσσαλία είναι μια από τις περιοχές της Ελλάδας που είναι ευάλωτη στις πλημμύρες για διάφορους λόγους, τόσο φυσικούς όσο και ανθρωπογενείς:
- Γεωγραφική Θέση και Τοπογραφία: Η Θεσσαλία είναι μια μεγάλη κοιλάδα που περικλείεται από ορεινές περιοχές. Αυτό το επίπεδο συλλέγει τα νερά που κατεβαίνουν από τα βουνά, δημιουργώντας ευκαιρίες για πλημμύρες, ειδικά κατά τη διάρκεια έντονων βροχοπτώσεων.
- Ροές Ποταμών: Η περιοχή διασχίζεται από σημαντικούς ποταμούς όπως ο Πηνειός, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει πλημμύρες όταν υπερχειλίζει.
- Ανθρωπογενείς Παρεμβάσεις: Η διαχείριση των υδάτινων πόρων, οι υδρολογικές επεμβάσεις, η αποχέτευση, και η οικοδόμηση σε περιοχές κοντά σε ποταμούς και ρέματα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο πλημμυρών.
- Αγροτικές Εκτάσεις: Πολλές φορές, η υπερβολική χρήση γεωργικών εκτάσεων, χωρίς την κατάλληλη διαχείριση του εδάφους, μπορεί να μειώσει τη διαπερατότητα του εδάφους, καθιστώντας το πιο ευάλωτο στις πλημμύρες.
- Κλιματικές Αλλαγές: Η αύξηση της συχνότητας των έντονων βροχοπτώσεων λόγω των κλιματικών αλλαγών μπορεί να επιφέρει αυξημένο κίνδυνο πλημμυρών στην περιοχή.
- Υποδομές και Διαχείριση: Σε ορισμένες περιοχές, οι υποδομές (όπως φράγματα, αποχετεύσεις κλπ.) μπορεί να μην είναι σχεδιασμένες να αντιμετωπίζουν έντονα υδατικά φαινόμενα, δημιουργώντας επιπλέον κινδύνους.
Για τους παραπάνω λόγους, είναι σημαντικό να υπάρχει συνεχής παρακολούθηση και προσαρμογή των στρατηγικών διαχείρισης των υδάτινων πόρων και των περιοχών που είναι ευάλωτες σε πλημμύρες στη Θεσσαλία.
Βασιζόμενος στις παραπάνω παρατηρήσεις και ανησυχίες για τη Θεσσαλία, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η προληπτική δράση και η συνεχής ενημέρωση είναι κεφαλαιώδους σημασίας.
Πρέπει να αναθεωρηθούν και να βελτιωθούν οι υπάρχουσες υδραυλικές υποδομές, όπως φράγματα (υπάρχουν πολλές ιδέες για εφαρμογή καλύτερων υποδομών) και αποχετευτικά δίκτυα, ώστε να αντέχουν σε πιο έντονα καιρικά φαινόμενα. Το επίπεδο της Θεσσαλίας είναι μια πρόκληση από μόνο του, αλλά με τον σωστό σχεδιασμό και τις κατάλληλες επενδύσεις, οι επιπτώσεις αυτών των φαινομένων μπορεί να μειωθούν. Επίσης, θα ήταν σοφό να διεξαχθούν εκπαιδευτικά προγράμματα στις τοπικές κοινότητες, διδάσκοντας τους κατοίκους πώς να δρουν προληπτικά και πώς να αντιδρούν σε περίπτωση πλημμύρας. Η πληροφόρηση και η ετοιμότητα των κοινοτήτων μπορεί να κάνει τη διαφορά στην προστασία των ζωών και των περιουσιών τους.
Η Θεσσαλία έχει ήδη αντιμετωπίσει αρκετές πλημμύρες στο παρελθόν, αλλά με την κατάλληλη προετοιμασία, συνεργασία και ενημέρωση, μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα ασφαλέστερο μέλλον για την περιοχή.
Πάμε να δούμε την Θεσσαλία από ψηλά, σε διάφορες εξηγήσιμες μορφές της.
Αρχικά ας δούμε το μεγαλύτερο μέρος της Θεσσαλίας σε μορφή true color. Στις δορυφορικές εικόνες, όταν αναφερόμαστε στο “true color” (ή “natural color”), εννοούμε μια απεικόνιση που χρησιμοποιεί τα τρία βασικά χρωματικά κανάλια (κόκκινο, πράσινο, μπλε) για να δημιουργήσει μια εικόνα που αντικατοπτρίζει πιστά τον τρόπο με τον οποίο το ανθρώπινο μάτι θα περίμενε να δει το τοπίο υπό φυσικές συνθήκες.
31/8/2023:
10/9/2023:
Εκτεταμένα βλέπουμε και μέσω του δείκτη SWIR. Το SWIR αναφέρεται στο “Short-Wave Infrared” φάσμα, το οποίο καλύπτει μια περιοχή του φάσματος ανάμεσα στο κοντό υπέρυθρο (NIR) και το μεσαίο υπέρυθρο (MIR). Συγκεκριμένα, το SWIR καλύπτει τα μήκη κύματος από περίπου 1,4 μm έως 3 μm. Το SWIR φάσμα έχει ιδιαίτερες ιδιότητες που το καθιστούν χρήσιμο σε δορυφορικές εφαρμογές για την διάκριση υγρασίας. Το νερό απορροφά την ακτινοβολία SWIR, κάνοντας το SWIR ιδιαίτερα χρήσιμο για την εντοπισμό υγρασίας στο έδαφος ή για τη διάκριση μεταξύ υγρής και ξηρής βλάστησης.
31/8/2023:
10/9/2023:
Τέλος, μπορούμε να διακρίνουμε την ποσότητα υγρασίας μέσω του 8-NDSI δείκτη. Ο δείκτης 8-NDSI, ή αλλιώς Normalized Difference Soil Index για τον δορυφόρο Sentinel-2, είναι μια τροποποίηση του παραδοσιακού NDSI και χρησιμοποιείται για την ανίχνευση και τον προσδιορισμό της υγρασίας του εδάφους.
31/8/2023:
10/9/2023:
Καταλήγοντας και μετά από την ανάλυση των δορυφορικών εικόνων, είναι προφανές ότι η περιοχή της Θεσσαλίας παρουσιάζει συγκεκριμένες ευπάθειες στις πλημμύρες. Σαν γεωπόνος, θα ήθελα να προτείνω τα εξής μέτρα για την αντιμετώπιση και την προετοιμασία των καλλιεργειών και των εδαφών:
- Εφαρμογή Βιολογικών Καλλιεργειών: Οι βιολογικές καλλιέργειες μπορούν να συμβάλλουν στην αύξηση της διείσδυσης του νερού στο έδαφος, μειώνοντας τον κίνδυνο επιφανειακής ροής.
- Δημιουργία Φυτοαποθεμάτων: Φυτεύοντας δέντρα και φυτά σε στρατηγικές θέσεις, μπορεί να μειωθεί η ροή του νερού και να προστατεύσουμε τις περιοχές από την υπερχείλιση.
- Κατασκευή Τεχνητών Υδατοφρακτών: Η δημιουργία μικρών τεχνητών λιμνών ή υδατοφρακτών μπορεί να συμβάλλει στην απορρόφηση του πλεονάζοντος νερού κατά τις περιόδους βροχής.
- Συστήματα Παρακολούθησης: Η εγκατάσταση συστημάτων παρακολούθησης και πρόβλεψης του καιρού μπορεί να βοηθήσει τους αγρότες να προετοιμαστούν εγκαίρως για πιθανές πλημμύρες.
- Η προστασία της γης είναι καθήκον όλων μας. Με τις σωστές πρακτικές και την κατανόηση των δυναμικών του περιβάλλοντος, μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι οι γενιές που θα έρθουν θα έχουν μια σταθερή και υγιή γη, για να καλλιεργήσουν.
Ακολουθούν κοντινές δορυφορικές εικόνες από την Θεσσαλία.
Όλες οι εικόνες προήλθαν από το Sentinel-2 δορυφόρο. Είναι ένας δορυφόρος παρατήρησης της Γης από το Πρόγραμμα Copernicus που αποκτά συστηματικά οπτικές εικόνες σε υψηλή χωρική ανάλυση πάνω από την ξηρά και τα παράκτια ύδατα.
Αποστόλου Χρήστος (Bachelor of Science στην Γεωπονία)