Με «ζεστό χρήμα» άνω των 17 δισ. ευρώ – 13,5 δισ. ευρώ ως σήμερα και άλλα περίπου 4 δισ. ευρώ που αναμένεται να αποτελέσουν το νέο πακέτο παρεμβάσεων το φθινόπωρο που θα ανακοινώσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης-, παράλληλα με τις εγγυήσεις των 7-8 δισ. ευρώ των τραπεζών, η κυβέρνηση προσπαθεί να περιορίσει τη βαθιά ύφεση, η οποία το β’ τρίμηνο ενδέχεται να ξεπεράσει το 20%, στην οποία βρέθηκε η οικονομία εξαιτίας της πανδημίας.
Το ταμειακό απόθεμα, παρά τις ως τώρα δημοσιονομικές παρεμβάσεις, περιορίστηκε από τα συνολικά 37,5 δισ. ευρώ στην αρχή του χρόνου στα 33,5 δισ. ευρώ σήμερα, ενώ στόχος είναι το «μαξιλάρι» να παραμείνει στο τέλος του έτους υψηλότερα των 30 δισ. ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται ενδεχόμενες εισροές 1,5 δισ. ευρώ από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ, το πρόγραμμα SURE για την απασχόληση, η όποια χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και τα 644 εκατ. ευρώ που αφορούν τη μεταφορά των κερδών που είχαν κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης από ελληνικά ομόλογα.
Δεδομένου ότι τα συνολικά έσοδα από τον τουρισμό ήταν πέρυσι 19 δισ. ευρώ περίπου και τα δεδομένα δείχνουν πως πάμε εφέτος για το κακό σενάριο, η βαθιά ύφεση μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλες απώλειες το ΑΕΠ του 2020, το οποίο αρχικά πριν από την κρίση εκτιμάτο πως θα μπορούσε να ξεπεράσει τα 192 δισ. ευρώ.
Ωστόσο, με 17 δισ. ευρώ δημοσιονομικές παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να θεωρηθούν και ως το άμεσο κόστος της πανδημίας για εφέτος και συνολικά 25 δισ. ευρώ μαζί με τις εγγυήσεις, ίσως τελικά η ύφεση του 2020 να κυμανθεί στο 8%-10%, με το ΑΕΠ να διαμορφώνεται τελικά στην περιοχή των 172-175 δισ. ευρώ, το δημοσιονομικό έλλειμμα να προσεγγίζει τα 15 δισ. ευρώ, το πρωτογενές έλλειμμα τα 5,5 δισ. ευρώ και το δημόσιο χρέος να αυξάνει από τα 331 δισ. ευρώ σε πάνω από 340 δισ. ευρώ εφέτος.
Ενα μέρος των κεφαλαίων θα προέλθουν από τον δανεισμό του Δημοσίου από τις αγορές, με τη χώρα να προσφεύγει ήδη εφέτος τρεις φορές αντλώντας 7,5 δισ. ευρώ, ενώ μία ακόμη έκδοση ύψους 1,5-2 δισ. ευρώ αναμένεται το φθινόπωρο μέσω επανέκδοσης (reopening) παλαιός έκδοσης με μικρές πιθανότητες και για μία ακόμη ως προπομπό για το 2021 αν κριθεί αναγκαίο.
Στην ουσία δηλαδή αν υπάρξει μία ακόμη έκδοση προς το τέλος του χρόνου, θα αποτελέσει «μαξιλάρι» για τις δανειακές ανάγκες του 2021 που υπολογίζονται στα 10-11 δισ. ευρώ, καθώς το πρωτογενές έλλειμμα εκτιμάται για του χρόνου στο μηδέν.
Παράλληλα, ανατρέποντας τον αρχικό του σχεδιασμό για περιορισμό των εκδόσεων των εντόκων γραμματίων του Δημοσίου στα επίπεδα των 8 δισ. ευρώ εφέτος, ο ΟΔΗΗΧ τις επανέφερε στα περυσινά επίπεδα των 13 δισ. ευρώ, που αποτελούν και το «ταβάνι», ενώ από εδώ και πέρα θα έχουμε απλώς αυτοχρηματοδότηση των εκδόσεων που λήγουν.
Σημαντικό παράγοντα για τη χρηματοδότηση της χώρας διαδραματίζει η συμμετοχή της στο έκτακτο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων, του «QE Πανδημίας», με τις δυνητικές αγορές ελληνικών ομολόγων από την ΕΚΤ να φθάνουν συνολικά τα 27 δισ. ευρώ (από 10 δισ. ευρώ σήμερα), που σημαίνει τη στήριξη της εκδοτικής δραστηριότητας του ΟΔ- ΔΗΧ για τα επόμενα δύο και πλέον χρόνια.
Να σημειωθεί ότι αρχικά, ενώ οι ευρωπαίοι εταίροι ετοιμάζονταν να στηρίξουν χωρίς πολλές προϋποθέσεις την Ιταλία και την Ισπανία, για την Ελλάδα, που δεν μπορούσε να συμμετάσχει στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης εξαιτίας του γεγονότος άτι τα ομόλογό της δεν ήταν επιλέξιμα από την ΕΚΤ, αφού δεν διαθέτουν την «επενδυτική βαθμίδα», έκαναν λόγο πως η χώρα θα μπορούσε να στηριχθεί στο ταμιακό «μαξιλάρι» και στον μηχανισμό ΕΙΑ.
Οταν το επιτόκιο στα 10ετή ομόλογα έφτασε από το ιστορικό χαμηλό του 0,92% στις αρχές του έτους το 4,1% και οι ελληνικές αρχές «θύμισαν» στους εταίρους μας ότι τους χρωστάμε 250 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα η χώρα ύστερα από μια ΙΟετία κρίσης να αποφύγει νέες περιπέτειες, σήμερα η απόδοση του ελληνικού 10ετούς ομολόγου κινείται και πάλι στην περιοχή του 1%.
Με το «QE Πανδημίας» να εκτιμάται πως θα ολοκληρωθεί στο τέλος του 2021 και τη χώρα να μην αναμένεται να αποκτήσει το στάτους της «επενδυτικής διαβάθμισης» τουλάχιστον ως το τέλος του 2022, αυτό σημαίνει πως για τη χρονιά αυτή (το 2022) θα πρέπει να βρεθεί μια λύση ώστε να μην απολέσει τη στήριξη της ΕΚΤ. Π.χ., η χώρα, αν προσφύγουν όπως αναμένεται και η Ιταλία και η Ισπανία, θα μπορούσε να ενταχθεί στον ESM, όχι γιατί έχει ανάγκη τα 3,7 δισ. ευρώ που θα μπορούσε να δανειστεί (με μηδενικό ή και αρνητικό κόστος), αλλά για να συνεχίσει να συμμετέχει στα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ χωρίς να δεχθεί κραδασμούς από τις αγορές ώσπου να αποκτήσει την «επενδυτική βαθμίδα».
Κάτι τέτοιο βέβαια θα πρέπει να αξιολογηθεί αν είναι πολιτικά διαχειρίσιμο, αν και για ορισμένους η ενδεδειγμένη στρατηγική θα πρέπει να είναι ότι η χώρα θα πρέπει απλώς να ακολουθεί την Ιταλία, που είναι και ο πραγματικός «ελέφαντας στο δωμάτιο» της ευρωζώνης. Να σημειωθεί ότι το 2032 η Ελλάδα ίσως χρειαστεί κάποιας μορφής ελάφρυνση χρέους και ορισμένοι με γνώση των δεδομένων σημειώνουν πως δεν θα πρέπει να βρουν «πατήματα» ορισμένοι εταίροι και δανειστές για να μας θυμίσουν πως αντί να μπούμε στον ESM δανειζόμασταν ακριβά, αποφεύγοντας να δεχτούν μια νέα ρύθμιση χρέους.
Τα μεγάλα στοιχήματα Τα μεγάλα στοιχήματα για την ελληνική οικονομία για τη συνέχεια θεωρούνται τα εξής:
- Η μείωση των κόκκινων δανείων ώστε οι τράπεζες να χρηματοδοτήσουν από καλύτερη θέση την οικονομία. Αν και εκτιμάται πως τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών θα αυξηθούν εξαιτίας της πανδημίας κατά 7-8 δισ. ευρώ, από τα συνολικά 68 δισ. ευρώ που ήταν στην αρχή του έτους θα μειωθούν σημαντικά, καθώς πάνω από 30 δισ. ευρώ αναμένεται να ενταχθούν στον «Ηρακλή». Ηδη έχουν ενταχθεί οι Eurobank, Alpha Bank και Πειραιώς με αιτούμενες εγγυήσεις 6,5 δισ. ευρώ από τα εννέα δισ. ευρώ συνολικά που προβλέπονται. Η Πειραιώς κατέθεσε στην αρχή της εβδoμάδας αίτηση για την ένταξη της τιτλοποίησης «Phoenix» λογιστικής αξίας 1.9 δισ. ευρώ, ενώ σε εξέλιξη είναι οι διαδικασίες και για την τιτλοποίηση «Vegan, ύψους έως 5 δισ. ευρώ. Η Alpha Bank προχώρησε σε δύο από τις τρεις τιτλοποιήσεις του Project Galaxy λογιστικής αξίας 1,9 δισ. ευρώ και 5,7 δισ. ευρώ, αναζητεί την παροχή εγγύησης για ομολογίες αξίας έως 3,04 δισ. ευρώ και αναμένεται να προχωρήσει και σε νέα τιτλοποίηση μέσω του «Ηρακλή» ύψους 10,8 δισ. ευρώ. Η Eurobank έχει ενταχθεί ήδη στον «Ηρακλή» (project Cairo), με το ύψος της εγγύησης να φθάνει τα 2,5 δισ. ευρώ, ενώ αναμένεται να ακολουθήσει και η Εθνική με την τιτλοποίηση «Frontier» ύψους άνω των έξι δισ. ευρώ.
- Η γεωπολιτική θέση της χώρας. Με την Τουρκία να παραμένει μια αναθεωρητική δύναμη, είναι σημαντικό – πέρα από το γεγονός πως θα πρέπει να ενισχυθεί η άμυνα, καθώς μια οικονομική κρίση αργά ή γρήγορα επανέρχεται, αλλά μια εθνική τραγωδία όχι – σε μια Ευρώπη που αναπροσαρμόζει τη θέση της στον κόσμο να πείσουμε τους εταίρους μας πως είμαστε αξιόπιστοι, μπορούμε να αναβαθμίσουμε τη θέση μας μέσω και του αγωγού και να συνεχίζουμε να τους θυμίζουμε πως εμείς θέλουμε να επιστρέψουμε τα 250δισ. ευρώ που τους χρωστάμε.
- Κυρίαρχο ρόλο για τη μεσοπρόθεσμη προοπτική της ελληνικής οικονομίας αλλά και το νέο αφήγημα για τη χώρα που θα μπορούσε να προσελκύσει και διεθνείς επενδυτές παίζει η αξιοποίηση του πακέτου των 72 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ και το νέο ΕΣΠΑ με στόχο τον μετασχηματισμό του οικονομικού μοντέλου της χώρας, καθώς δεν υπάρχουν περιθώρια για εκθέσεις ιδεών και παλινωδίες του παρελθόντος.
Του Τάσου Μαντικίδη από Το Βήμα