Στις μέρες μας ένας αγρότης μπορεί να ζει -για παράδειγμα- στις Σέρρες, ώστε να είναι εύκολα προσβάσιμες όλες οι υποδομές για την εκπαίδευση των παιδιών, και τα χωράφια που καλλιεργεί να βρίσκονται στο μαγευτικό Αηδονοχώρι, σε απόσταση 50 χιλιομέτρων. Συνήθως δεν είναι απαραίτητη η καθημερινή παρουσία του στις καλλιέργειες, αφού η γη έχει τους δικούς της ρυθμούς και σε κάποιο βαθμό τη δική της αυτονομία.
Γράφει ο Χριστόδουλος Αντωνιάδης
Σύμβουλος Εμπορικής και Αγροτικής Τραπεζικής της Τράπεζας Πειραιώς και πρόεδρος της GAIA Επιχειρείν A.E
Αντίθετα, ο κτηνοτρόφος ζει κοντά στα ζώα του. Η φροντίδα τους -το τάισμα, το πότισμα, το άρμεγμα- είναι καθημερινή, χωρίς εξαιρέσεις. Το Σάββατο, την Κυριακή, τη γιορτή, την αργία οι υποχρεώσεις του κτηνοτρόφου είναι ακριβώς ίδιες με οποιαδήποτε άλλη ημέρα των χρόνων που πέρασαν, αλλά και αυτών που έρχονται. Γι’ αυτό στην κτηνοτροφία και στην παραγωγή γάλακτος ο ανθρώπινος παράγοντας είναι καθοριστικός και εκεί οφείλουμε να εστιάσουμε.
Οι αριθμοί, όταν διαβάζονται σωστά, λένε την αλήθεια. Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν 2.250 αγελαδοτρόφοι – γαλακτοπαραγωγοί, οι οποίοι παράγουν ετησίως περίπου 650.000 τόνους γάλα, το οποίο επαρκεί για την εγχώρια κατανάλωση φρέσκου γάλακτος, όπως και για την παραγωγή ελληνικού γιαουρτιού. Το 50% της παραγωγής γίνεται στην Κεντρική Μακεδονία, ανάμεσα σε δύο μεγάλα ποτάμια, στον Αξιό και τον Στρυμόνα.
Η Ελλάδα προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες των γαλακτοβιομηχανιών της εισάγει περίπου άλλο 1.000.000 τόνους. Μόλις πριν από 25 χρόνια, το 1995, οι Έλληνες αγελαδοτρόφοι ήταν 10πλάσιοι σε αριθμό, περί τους 24.300. Στη χώρα μας υπάρχουν, επίσης, δεκάδες χιλιάδες μικρές, οικογενειακές κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις αιγοπροβάτων, οι οποίες παράγουν πάνω από 1.000.000 τόνους γάλα, το οποίο χρησιμοποιείται κυρίως για την παραγωγή ελληνικών τυριών, ορισμένα εκ των οποίων είναι μοναδικά στον κόσμο.
Αυτοί οι αριθμοί σκιαγραφούν πολλά για έναν κλάδο που έδωσε και εξακολουθεί να δίνει πολλά στην εθνική οικονομία, ενώ υπό προϋποθέσεις η συνεισφορά του μπορεί να εξελιχθεί περισσότερο.
Στο μεν αγελαδινό γάλα, η παραγωγική βάση της χώρας συρρικνώθηκε αφενός λόγω των ποσοστώσεων που επέβαλε η Ευρωπαϊκή Ένωση και αφετέρου λόγω της μείωσης του αριθμού των μικρών παραγωγών με 15 – 20 ζώα. Οι ανάγκες όμως αυξήθηκαν ιδιαίτερα από τη δεκαετία του 1990, όταν η επιτυχία που γνώρισε το ελληνικό γιαούρτι στο εξωτερικό ήταν τόσο μεγάλη που άλλαξε η οικονομική λειτουργία του κλάδου.
Μέσω των εξαγωγών αναβαθμίστηκε η αξία της δουλειάς των παραγωγών και των μεταποιητικών επιχειρήσεων. Στο δε αιγοπρόβειο γάλα, η σημασία που απέκτησαν τα ελληνικά τυριά στη διατροφή, αλλά και η αποδοχή τους ως παραδοσιακό προϊόν με ονομασία προέλευσης στις διεθνείς αγορές, τα τελευταία 20 χρόνια έδωσαν αναπτυξιακή ώθηση σε μια δραστηριότητα που ασκείται στην Ελλάδα χιλιάδες χρόνια.
Στις μέρες μας η προμήθεια κάποιου γαλακτοκομικού προϊόντος είναι για τον καταναλωτή πολύ απλή υπόθεση. Από το ράφι του ψυγείου του σούπερ μάρκετ, στο καλάθι και από εκεί στο ταμείο. Τρεις απλές κινήσεις, οι οποίες, όμως, έχουν από πίσω τους πολύ κόπο, μεγάλες αγωνίες, απόλυτη συνέπεια και ένα σχετικά περιορισμένο οικονομικό όφελος. Επομένως, ο εκσυγχρονισμός της παραγωγής του γάλακτος και η ορθολογικότερη οργάνωση σε επιχειρηματική βάση, ώστε να επιτευχθούν σημαντικές οικονομίες κλίμακος και ουσιαστική αύξηση εισοδήματος για τους ηρωικούς μας κτηνοτρόφους, συνιστούν αναγκαίες συνθήκες για την ανάπτυξη του κλάδου. Για την προσέλκυση νέων ανθρώπων, οι οποίοι θα προσδώσουν δυναμισμό και προοπτική σε μία παραδοσιακή δραστηριότητα.
Ήδη τα προγράμματα Συμβολαιακής Κτηνοτροφίας της Τράπεζας Πειραιώς, που «τρέχουν» τα τελευταία οκτώ χρόνια με ορισμένες από τις πιο σημαντικές γαλακτοβιομηχανίες της χώρας, αποδεικνύουν ότι η τάξη, η οργάνωση, ο ορθολογισμός, η λογική της αγοράς και η εξωστρέφεια αποδίδουν θετικά αποτελέσματα για όλους τους συμμετέχοντες.
(Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Επί Γης” της Τράπεζας Πειραιώς)