Το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών Ποιοτικού και Φυτουγειονομικού Ελέγχου Βόλου, για ενδέκατη συνεχή χρονιά, συντόνισε την εκτέλεση του Προγράμματος Γεωργικών Προειδοποιήσεων για την καλλιέργεια του βαμβακιού στις Περιφερειακές Ενότητες (ΠΕ) Μαγνησίας, Λάρισας, Τρικάλων, Καρδίτσας, Φθιώτιδας, Βοιωτίας και Εύβοιας.
Με βάση το σύνολο των στοιχείων που συγκεντρώθηκαν αναφορικά με την εξέλιξη της καλλιέργειας, τα προβλήματα φυτοπροστασίας που ενέσκηψαν και τον τρόπο που αυτά αντιμετωπίστηκαν, προκύπτουν τα παρακάτω:
ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΒΑΜΒΑΚΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ
Εφέτος η περίοδος της βαμβακοκαλλιέργειας στις περισσότερες περιοχές ξεκίνησε
κανονικά, καθότι οι ευνοϊκές εδαφοκλματικές συνθήκες που επικράτησαν από το
δεύτερο δεκαήμερο του Απριλίου και μετά, επέτρεψαν πρώιμη και επιτυχημένη σπορά,
φυσιολογικό φύτρωμα, καθώς και ομαλή πρώτη ανάπτυξη των βαμβακόφυτων. Εξαίρεση
αποτέλεσε η σπορά σε καλλιέργειες της ΠΕ Λάρισας, όπου παραδοσιακά η σπορά
γίνεται πιο πρώιμα (από αρχές Απριλίου). Οι χαμηλές για την εποχή εδαφοκλιματικές
συνθήκες μέχρι το δεύτερο δεκαήμερο του Απριλίου, δεν επέτρεψαν εκεί την πρώιμη
σπορά. Στη συνέχεια, οι υψηλές θερμοκρασίες που επικράτησαν από το πρώτο μισό του
Μαΐου βοήθησαν στο ομαλό και ομοιόμορφο φύτρωμα, καθώς και στην ομαλή πρώτη
ανάπτυξη των βαμβακόφυτων. Ακολούθως, οι σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες για την
εποχή και οι βροχοπτώσεις που επικράτησαν ήδη από τέλος Μαΐου και μέχρι και το
δεύτερο δεκαήμερο του Ιουνίου (ανάλογα με την περιοχή), συντέλεσαν στην
καθυστέρηση της ανάπτυξης των βαμβακόφυτων και συνεπώς στην οψίμηση της
παραγωγής. Μάλιστα, στις 20 Ιουνίου σημειώθηκε ισχυρή χαλαζόπτωση που προκάλεσε
σοβαρές ζημιές, έως και ολοσχερή καταστροφή, σε φυτείες στην ΠΕ Τρικάλων, σε
αρκετές περιοχές και σε μεγάλη έκταση του νομού. Από τα τέλη Ιουνίου και καθ’όλη τη
διάρκεια του καλοκαιριού επικράτησαν αδιαλείπτως υψηλές θερμοκρασίες, οι οποίες
γενικά βοήθησαν στην επίσπευση της εμφάνισης των βλαστικών σταδίων της
καλλιέργειας. Ωστόσο, οι πρωτοφανείς καύσωνες περί το πρώτο 15θήμερο του
Αυγούστου, προκάλεσαν σοβαρά προβλήματα κυρίως σε καλλιέργειες που δεν ήταν
δυνατό να αρδευτούν κανονικά, με αποτέλεσμα την μείωση της παραγωγής, η οποία
στην ΠΕ Τρικάλων εκτιμήθηκε στο 15%.
ΣΠΟΡΑ
Στις όλες τις ΠΕ η περίοδος της σποράς ξεκίνησε από το δεύτερο και το τρίτο
δεκαήμερο του Απριλίου και ολοκληρώθηκε στις αρχές, έως μέσα Μαΐου.
ΦΥΤΡΩΜΑ.
Οι υψηλές θερμοκρασίες που επικράτησαν το πρώτο μισό του Μαΐου συντέλεσαν στο
ομαλό φύτρωμα των σπόρων, χωρίς κενά και επανασπορές.
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΦΥΤΩΝ.
Οι υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες που επικράτησαν μέχρι και το τέλος περίπου
του Μαΐου, βοήθησαν στην ομαλή πρώτη ανάπτυξη των βαμβακόφυτων Ωστόσο, οι
σχετικά χαμηλές για την εποχή θερμοκρασίες, καθώς και οι βροχοπτώσεις που
επικράτησαν στη συνέχεια μέχρι και τα μέσα ως τέλος Ιουνίου, προκάλεσαν σημαντική
επιβράδυνση της ανάπτυξης των φυτών και συνεπώς οψίμηση της καλλιέργειας σε αυτό
το πρώιμο στάδιό της. Στη συνέχεια, οι σταθερά υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια
του υπόλοιπου καλοκαιριού συντέλεσαν στην ταχεία και ομοιόμορφη ανάπτυξη των
φυτών. Εξαίρεση αποτέλεσαν καλλιέργειες στην ΠΕ Λάρισας , που δεν ήταν δυνατό να
αρδεύονται τακτικά.
ΦΑΙΝΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ
Εφέτος παρατηρήθηκε κάποια χρονική σύγκληση όσον αφορά την εμφάνιση και την
εξέλιξη των φαινολογικών σταδίων μεταξύ πρώιμων και όψιμων περιοχών καλλιέργειας,
καθώς και μεταξύ των ΠΕ.
Όσον αφορά τα στάδια ανάπτυξης της καλλιέργειας:
1) το φύτρωμα έλαβε χώρα κυρίως από μέσα Μαΐου ως τέλη Μαΐου, χωρίς καθόλου
προβλήματα, με καλή πυκνότητα φυτών και χωρίς καινά και επανασπορές.
2) η εμφάνιση των πρώτων χτενιών διαπιστώθηκε από αρχές έως τέλος Ιουνίου
ανάλογα με την περιοχή,
3) η εμφάνιση των πρώτων ανθέων σημειώθηκε τέλος Ιουλίου, ανάλογα με την
περιοχή,
4) η εμφάνιση των πρώτων καρυδιών διαπιστώθηκε τέλος Ιουλίου,
5) η βλαστική ανάπτυξη ολοκληρώθηκε περί τα τέλη Αυγούστου,
6) η ολοκλήρωση της ανάπτυξης των καψών παρατηρείται από αρχές ως τέλη
Αυγούστου ανάλογα με την περιοχή,
7) το άνοιγμα των καψών (καρυδιών) παρατηρείται από τα τέλη Αυγούστου με αρχές
Σεπτεμβρίου έως και τα τέλη Σεπτεμβρίου, ανάλογα με την περιοχή και την ποικιλία.
ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ
Οι βροχοπτώσεις οι οποίες έλαβαν χώρα κατά τον Σεπτέμβριο και κατά τον
Οκτώβριο, ανάλογα με την περιοχή, δυσχέραναν σημαντικά τη διαδικασία της
συγκομιδής και προκάλεσαν κατά τόπους σημαντική απώλεια, αλλά και υποβάθμιση της
παραγωγής. Έτσι, η συγκομιδή ανάλογα με την περιοχή άρχισε από το δεύτερο
δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου και επεκτάθηκε μέχρι και τις αρχές Νοεμβρίου. Στην
ΠΕ Φθιώτιδας οι βροχοπτώσεις και οι πλημύρες που επικράτησαν κατά το πρώτο
δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου, είχαν ως αποτέλεσμα μεγάλες ζημιές στην παραγωγή,
κυρίως στις παραποτάμιες περιοχές, καθώς και υποβάθμιση του βαμβακιού. Στην ΠΕ
Λάρισας η συγκομιδή πραγματοποιήθηκε κατά το μεγαλύτερο ποσοστό περί τα μέσα
Οκτωβρίου και ολοκληρώθηκε στις αρχές Νοεμβρίου. Στην ΠΕ Ευβοίας η συγκομιδή
διεξάχθηκε απρόσκοπτα περί τις αρχές Οκτωβρίου. Στις ΠΕ Τρικάλων, Μαγνησίας και
Καρδίτσας, η συγκομιδή των πρώιμων ποικιλιών διεξάχθηκε απρόσκοπτα, ενώ οι
βροχοπτώσεις από τα μέσα Οκτωβρίου κι έπειτα προκάλεσαν δυσχέρεια στη συγκομιδή,
απώλεια παραγωγής λόγω καραμελοποίησης, καθώς και σημαντική υποβάθμιση του
προϊόντος.
ΣΤΡΕΜΜΑΤΙΚΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ.
Στην ΠΕ Λάρισας εκτιμάται ότι οι συχνές και ακραίες μεταβολές των θερμοκρασιών
κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, δεν βοήθησαν την ομαλή εξέλιξη των
βαμβακοκαλλιεργειών , συντελώντας στη μειωμένη παραγωγή σε σχέση με τον μέσο
όρο. Στην ΠΕ Φθιώτιδας, οι στρεμματικές αποδόσεις κυμάνθηκαν από 320 ̶500 κιλά.
Στην ΠΕ Μαγνησίας οι στρεμματικές αποδόσεις κρίνονται ως αρκετά ικανοποιητικές.
Στην ΠΕ Καρδίτσας οι αποδόσεις παρουσίασαν διακυμάνσεις. ‘Ήταν χαμηλές σε
περιοχές του νομού που επλήγησαν χαλαζοπτώσεις, μέτριες ως κανονικές στις πιο όψιμες
περιοχές όπου η συγκομιδή έγινε μετά τις βροχοπτώσεις και ικανοποιητικές έως πολύ
υψηλές στις πρώιμες βαμβακοφυτείες. Στην ΠΕ Τρικάλων η παραγωγή εκτιμάται ότι
σημείωσε μία μείωση περίπου 15% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά λόγω των
καλοκαιρινών καυσώνων και μία ακόμη αργότερα στις όψιμες καλλιέργειες λόγω
καραμελοποίησης. Στην ΠΕ Εύβοιας οι στρεμματικές αποδόσεις ξεπερνούσαν τα 300
κιλά.
ΕΠΙΒΛΑΒΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ─ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ.
Πράσινο σκουλήκι (Heliothis armigera)
Σε όλες τις περιοχές και καθ’ όλη την περίοδο των παρατηρήσεων, οι συλλήψεις των
ακμαίων του εντόμου στα δίκτυα φερομονικών παγίδων εμφάνισαν σημαντική
διακύμανση, ανάλογα με την περιοχή και την εποχή. Εντονότερη υπήρξε η
δραστηριότητα των ακμαίων του εντόμου σε περιοχές της ΠΕ Λάρισας και ηπιότερη σε
περιοχές των ΠΕ Μαγνησίας και Τρικάλων. Ωστόσο, η προσβολή των καρποφόρων
οργάνων σε λίγες σχετικά περιπτώσεις ξεπέρασε το όριο προσβολής που δικαιολογεί
επέμβαση. Υπέρβαση ορίων προσβολής σημειώθηκε κυρίως σε όψιμες και παραποτάμιες
καλλιέργειες. Σε αυτές τις περιπτώσεις συστήθηκε έγκαιρα επέμβαση με κατάλληλα
εντομοκτόνα.
Ρόδινο σκουλήκι (Pectinophora gosypiella).
Οι συλλήψεις των ακμαίων του ρόδινου σκουληκιού κυμάνθηκαν σταθερά σε χαμηλά
έως μέτρια επίπεδα, με εξαίρεση λίγες περιοχές των ΠΕ Φθιώτιδας και Τρικάλων Οι
επιτόπιες παρατηρήσεις και οι δειγματοληψίες δεν έδειξαν σε καμία περίπτωση
προσβολή των καρποφόρων οργάνων πάνω από το ανώτατο όριο επέμβασης.
ΆΛΛΟΙ ΕΧΘΡΟΙ (ΕΝΤΟΜΑ-ΑΚΑΡΕΑ)
Από τους υπόλοιπους εχθρούς της καλλιέργειας, ανάλογα με την περιοχή και το
βλαστικό στάδιο της καλλιέργειας, εμφανίστηκαν σε όλες τις ΠΕ σποραδικά μικροί
πληθυσμοί ακάρεων, λύγκου, θρίπα, αλευρώδη και ιασσίδων (τζιτζικάκια), οι οποίοι
γενικά δεν προκάλεσαν σημαντικά προβλήματα στην καλλιέργεια. Ο αριθμός των
ψεκασμών εναντίων των εχθρών αυτών ήταν ιδιαίτερα περιορισμένος και αφορούσε
μόνο στις περιπτώσεις όπου διαπιστώθηκε υπέρβαση του ορίου επέμβασης, με
ταυτόχρονη απουσία φυσικών εχθρών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι εφέτος η παρουσία της ωφέλιμης εντομοπανίδας στις
βαμβακοκαλλιέργειες υπήρξε παντού δυναμική και πλούσια.
ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΝΤΟΜΟΚΤΟΝΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ
Όπως τα τελευταία χρόνια, έτσι και φέτος ο αριθμός των επεμβάσεων με
εντομοκτόνα που πραγματοποιήθηκαν ήταν αισθητά μειωμένος σε σχέση με
προηγούμενα έτη και ιδίως πριν την έναρξη του Προγράμματος. Αυτό οφείλεται στην
περιορισμένη ανάγκη καταπολέμησης των πληθυσμών των προνυμφών του πράσινου και
του ρόδινου σκουληκιού, οι οποίοι γενικώς κυμάνθηκαν σε χαμηλά επίπεδα και στην
πλειοψηφία των περιπτώσεων ήταν κάτω από το θεσπισμένο όριο επέμβασης.
Εκτιμάται ότι σε όλες τις ΠΕ ο μέσος αριθμός επεμβάσεων ανά παραγωγό ήταν ένας
ψεκασμός. Δεύτερος ψεκασμός έγινε μόνο σε ορισμένες παραποτάμιες περιοχές των ΠΕ
Φθιώτιδας και Τρικάλων για το πράσινο σκουλήκι.
Σύμφωνα με μαρτυρίες, χρησιμοποιήθηκαν όλα τα εγκεκριμένα για την καλλιέργεια
εντομοκτόνα, ενώ συχνά εφαρμόστηκαν και μίγματα αυτών.
Πληροφορίες για χρήση μη εγκεκριμένων για την καλλιέργεια δραστικών ουσιών ή
ακόμη και απαγορευμένων (όπως συνέβαινε προηγούμενα χρόνια) δεν υπάρχουν.
Για την αντιμετώπιση και των δύο σκουληκιών εφαρμόστηκαν σε όλες τις ΠΕ όλα τα
ευρέως φάσματος εντομοκτόνα, πυρεθροειδή και οργανοφωσφορούχα.
Επίσης, εφαρμόστηκαν αλλού συχνότερα και αλλού λιγότερο συχνά τα μικροβιακά
σκευάσματα του εντομοπαθογόνου βακίλου, τα νέας γενιάς emamectin benzoate και
chlorantraniliprole, το φυσικής προέλευσης νευροτοξικά spinosad, spinetoram και σε
πολύ μικρό ποσοστό ο ρυθμιστής ανάπτυξης diflubenzuron με ικανοποιητικά
αποτελέσματα από τη χρήση του.
Οι απόψεις των παραγωγών για την αποτελεσματικότητα των εντομοκτόνων
ποικίλουν και συχνά είναι αντιφατικές. Γενικώς, εκφράστηκαν παράπονα για την χαμηλή
αποτελεσματικότητα των πυρεθροειδών και των οργανοφωσφορούχων. Τα εντομοκτόνα
spinosad και diflubenzuron, εφαρμόστηκαν σε περιορισμένη κλίμακα, λόγω υψηλού
κόστους. Η εφαρμογή του spinosad του spinetoram, του emamectin benzoate και του
chlorantraniliprole έδωσε ιδιαίτερα ικανοποιητικά αποτελέσματα. Επισημαίνεται ότι το
τελευταίο σκεύασμα χρησιμοποιήθηκε με μεγαλύτερη συχνότητα σε όλες ανεξαιρέτως
τις ΠΕ.
Επίσης, κατά την εφετινή καλλιεργητική περίοδο στις ΠΕ Λάρισας, Μαγνησίας,
Φθιώτιδας και Εύβοιας υπήρξε σημαντικός ο αριθμός των παραγωγών που εφάρμοσαν
αποκλειστικά σκευάσματα του βακίλου σε όλες τις γενιές του πράσινου σκουληκιού και
κυρίως στην πρώτη και δεύτερη γενιά με πολύ καλά αποτελέσματα.
ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ─ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Μετά από ένδεκα συνεχή έτη επιτυχημένης εφαρμογής του Προγράμματος έχει γίνει
κατανοητό σε μεγάλη μερίδα των βαμβακοκαλλιεργητών, ότι η αποτελεσματική
αντιμετώπιση των σκουληκιών (πράσινο και ρόδινου), αλλά και των υπόλοιπων εχθρών
της καλλιέργειας, είναι θέμα απαρέγκλιτης εφαρμογής των συστάσεων των ΔΓΠ.
Από μαρτυρίες, αλλά και από το αποτέλεσμα, δηλαδή τη δραστική μείωση των
εντομοκτόνων επεμβάσεων, φαίνεται ότι όλο και μεγαλώνει το ποσοστό των παραγωγών,
αλλά και των γεωπόνων εμπόρων φυτοφαρμάκων που εμπιστεύονται τα ΔΓΠ, αλλά και
που συμβάλλουν στην κατάρτιση, την εφαρμογή και τη διάδοσή τους.
ΒΑΘΜΟΣ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ.
Κατά γενική ομολογία το Πρόγραμμα των ΔΓΠ για το βαμβάκι κερδίζει, χρόνο με το
χρόνο μεγαλύτερη αποδοχή στον αγροτικό κόσμο και αυτό διότι στα δέκα αυτά χρόνια
συνεχούς εφαρμογής του βοήθησε στον δραστικό περιορισμό των εντομοκτόνων
επεμβάσεων (κυρίως με ευρέως φάσματος εντομοκτόνα), αλλά και στον σημαντικό
περιορισμό των ζημιών από τους εντομολογικούς εχθρούς..
Στην ΠΕ Λάρισας οι ενταγμένοι στο πρόγραμμα παραγωγοί, καθώς και μεγάλος
αριθμός παραγωγών με γειτονικές βαμβακοκαλλιέργειες ακολούθησαν πιστά το
Πρόγραμμα., με αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση του αριθμού των εντομοκτόνων
επεμβάσεων Στην ΠΕ Φθιώτιδας ο βαθμός αποδοχής από τους καλλιεργητές των
συστάσεων που δίδονται μέσω των ΔΓΠ κρίνεται ως ικανοποιητικός, με περιθώριο
βελτίωσης αναφορικά με τους τρόπους αποστολής αυτών (ηλεκτρονικό ταχυδρομείο,
SMS).
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ─ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ
Γενικά, οι μαρτυρίες από την εφαρμογή του ευρύτατου αυτού Προγράμματος
Φυτοπροστασίας της Βαμβακοκαλλιέργειας εξακολουθούν να είναι πολύ θετικές και
μάλιστα με αυξανόμενες προοπτικές.
Ωστόσο και εφέτος κατά την εφαρμογή και τη λειτουργία του Προγράμματος
προέκυψαν (δυστυχώς) λίγο ως πολύ τα ίδια ακριβώς προβλήματα που συνάντησε και η
πρώτη εφαρμογή του Προγράμματος. Μάλιστα, τα προβλήματα αυτά λόγω των
επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης έχουν ενταθεί κατά πολύ και επιζητείται επιτακτικά
η άμεση λύση τους, προκειμένου να αυξηθεί η αποδοχή και η αποτελεσματικότητα, του
κατά γενική ομολογία επιτυχημένου αυτού Προγράμματος Φυτοπροστασίας.
Α. Παρατηρητές.
Το θέμα των παρατηρητών εξακολουθεί να παραμένει από τα μεγαλύτερα
προβλήματα στην αξιόπιστη λειτουργία του Προγράμματος. Ο ρόλος του παρατηρητή σε
ένα πρόγραμμα φυτοπροστασίας είναι αναντικατάστατος και καίριος.
Στις περισσότερες ΠΕ χρέη παρατηρητή και εφέτος εκτέλεσαν οι γεωπόνοι των ΠΕ,
που ήταν επιφορτισμένοι με την εφαρμογή του Προγράμματος. Λόγω της εμπειρίας και
των επιστημονικών γνώσεων που διαθέτουν, τα στοιχεία που συλλέχτηκαν από αυτούς
ήταν κατά γενική ομολογία αξιόπιστα και υπήρξε ακριβής εικόνα της επικρατούσας
κατάστασης.
Όμως, η παρουσία τους στις βαμβακοκαλλιέργειες σε καμία περίπτωση δεν ήταν η
απαιτούμενη, προκειμένου να καλυφθεί ικανή έκταση καλλιεργειών και στη συχνότητα
που επιστημονικώς είναι αναγκαία
Στις ΠΕ που χρησιμοποιήθηκαν εθελοντές παρατηρητές, τα κυριότερα προβλήματα
που δημιουργήθηκαν αφορούσαν στην καθυστερημένη απόδοση των στοιχείων των
συλλήψεων και στην πρόωρη εγκατάλειψη της προσπάθειας, λόγω έλλειψης του
κινήτρου της αμοιβής. Αποτέλεσμα ήταν να μένουν χωρίς έλεγχο μεγάλες και
σημαντικές περιοχές καλλιέργειας. Επίσης, σε αρκετές περιοχές τα στοιχεία των
συλλήψεων θεωρούνται αναξιόπιστα, γεγονός που αποδίδεται στην έλλειψη
στοιχειώδους εκπαίδευσης των παρατηρητών.
Με την προοπτική της εφαρμογής του Προγράμματος και το τρέχον έτος, κρίνεται ως
απαραίτητο να γίνει επέκταση του δικτύου παρακολούθησης και σε άλλες περιοχές, ώστε
να καταρτίζονται λεπτομερέστερες και πιο έγκυρες οδηγίες. Η έγκαιρη πρόσληψη, η
κατάλληλη εκπαίδευση, η εμπειρία σχετικά με την καλλιέργεια και η άριστη γνώση των
περιοχών της καλλιέργειας, είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την ορθή και
αποτελεσματική συμβολή των παρατηρητών στην εύρυθμη και αποδοτική λειτουργία
ενός Προγραμμάτων Γεωργικών Προειδοποιήσεων.
Για το λόγο αυτό προτείνεται η θέσπιση μίας άμεσης διαδικασίας, σύμφωνα με την
οποία οι εμπλεκόμενοι στο Πρόγραμμα γεωπόνοι των ΠΕ, να έχουν την ευχέρεια να
επιλέγουν έγκαιρα τους πλέον κατάλληλους κατά την κρίση τους παρατηρητές και
οπωσδήποτε με έμμισθη σχέση εργασίας.
Β. Περιορισμένη παρουσία των γεωπόνων στις βαμβακοκαλλιέργειες.
Η συχνή και αδιάκοπη παρουσία στις βαμβακοκαλλιέργειες των γεωπόνων που είναι
επιφορτισμένοι με την εκτέλεση του Προγράμματος είναι απαραίτητη για την επέκτασή
του, την εξασφάλιση της αξιοπιστίας του και την ευρύτερη αποδοχή του από τον
αγροτικό κόσμο.
Οι λόγοι που δεν επιτρέπουν την αναγκαία αυτή παρουσία είναι διαχρονικοί και
έχουν να κάνουν με: 1) τις μειούμενες πιστώσεις για τις μετακινήσεις, 2) τον μειωμένο
αριθμό των εκτός έδρας μετακινήσεων (μόλις 60 ετησίως για την κάλυψη του συνόλου
των υποχρεώσεων των γεωπόνων), 3) τον υπερβολικό φόρτο εργασίας των γεωπόνων οι
οποίοι είναι ταυτοχρόνως επιφορτισμένοι με πολλά άλλα και επείγοντα αντικείμενα, 4)
τη διαρκή μείωση του γεωπονικού προσωπικού που δημιουργεί ιδιαίτερο πρόβλημα
κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Το μέγεθος και η φύση του Προγράμματος, σε συνδυασμό με την έλλειψη
προσωπικού και ικανού αριθμού υπηρεσιακών οχημάτων, απαιτεί σχεδόν την
καθημερινή μετακίνηση των γεωπόνων, συχνά σε μεγάλες αποστάσεις, με αναγκαίες
διανυκτερεύσεις, με εργασιακή απασχόληση που συχνά είναι υπερωριακή, σε δύσβατους
αγροτικούς δρόμους, με τα δικά τους μέσα μετακίνησης και υπό τις ακραίες καιρικές
συνθήκες του καλοκαιριού.
Η εφαρμογή του Προγράμματος έδειξε ότι ο αριθμός των εκτός έδρας μετακινήσεων
είναι επιεικώς ανεπαρκής για την εκτέλεση και την επαρκή παρακολούθηση των
εργασιών, και παράλληλα η χρήση των ΙΧ αυτοκινήτων από τους γεωπόνους κρίνεται
οικονομικά ως ασύμφορη.
Συνεπώς, για την απρόσκοπτη, ορθή και ολοκληρωμένη εκτέλεση του Προγράμματος
είναι απαραίτητα:
1) η αύξηση της συμμετοχής στο πρόγραμμα κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού
(γεωπόνοι τοπικών γραφείων των ΠΕ, γεωπόνοι Δήμων), κυρίως κατά την περίοδο
αιχμής του Αυγούστου,
2) η αύξηση των εκτός έδρας μετακινήσεων τουλάχιστον στις 120 όπως ήταν προ
κρίσης
3) η αύξηση της χιλιομετρικής αποζημίωσης,
4) η εξεύρεση τρόπου για τον υπολογισμό του κόστους μετακινήσεων σε αγροτικούς
δρόμους, που συχνά είναι σημαντικό,
5) η πλήρης οικονομική κάλυψη των αναγκαίων διανυκτερεύσεων των γεωπόνων,
6) η πληρωμή της υπερωριακής εργασίας, καθώς και
7) η δυνατότητα υπερωριακής απασχόλησης και τα Σαββατοκύριακα, όταν αυτό
κρίνεται αναγκαίο για την έγκαιρη έκδοση των ΔΓΠ.
Γ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΓΡΟΤΩΝ ─ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΩΝ.
Η φιλοσοφία της σύγχρονης φυτοπροστασίας στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης
διαχείρισης των φυτοπαρασίτων μίας καλλιέργειας, απαιτεί την ενεργή συμμετοχή των
καλλιεργητών. Η συμμετοχή των καλλιεργητών προϋποθέτει την κατάλληλη ενημέρωση
και εκπαίδευση επί θεμάτων φυτοπροστασίας από εξειδικευμένο επιστημονικό
προσωπικό.
Προς την κατεύθυνση αυτή πραγματοποιήθηκαν μέχρι τώρα κατά τόπους
ενημερωτικές ημερίδες για τη φυτοπροστασία στο βαμβάκι και τη λειτουργία του
προγράμματος των Γεωργικών Προειδοποιήσεων, τις οποίες παρακολούθησαν αγρότες
και αντιπρόσωποι Αγροτικών Συνεταιρισμών. Οι αγρότες που συμμετείχαν στις ημερίδες
κατανόησαν καλύτερα την βιολογία των εχθρών του βαμβακιού και κατ’ επέκταση τη
στρατηγική που πρέπει να εφαρμόσουν, ώστε να προστατέψουν την καλλιέργειά και το
εισόδημά τους.
Δεδομένης της μεγάλης έκτασης του Προγράμματος, οι προσπάθειες αυτές υπήρξαν
λιγοστές σε αριθμό και χωρίς συντονισμό.
Για το λόγο αυτό κρίνεται ως απαραίτητη η επέκταση της ενημέρωσης και στις
υπόλοιπες περιοχές, έτσι ώστε να γίνουν καλύτερα κατανοητές οι ανάγκες της
καλλιέργειας από τους βαμβακοκαλλιεργητές, καθώς και ο ρόλος που αυτοί καλούνται
να παίξουν στην προστασία της.
Δ. ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΧΘΡΩΝ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ.
Σε σχέση με τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του Προγράμματος, το δίκτυο των
φερομονικών παγίδων έχει επεκταθεί σε όλες τις ΠΕ. Ωστόσο, λόγω της μεγάλης
έκτασης και της γεωγραφικής διάσπασης της καλλιέργειας σε ορισμένες ΠΕ, υπάρχουν
ακόμη αρκετές περιοχές που μένουν ακάλυπτες ή και περιοχές που το δίκτυο είναι αραιό.
Έτσι, προκειμένου να υπάρχει περισσότερο αντιπροσωπευτική εικόνα της
δραστηριότητας των δύο βασικών εχθρών του βαμβακιού και κατ’ επέκταση
ακριβέστερη εκτίμηση του κινδύνου προσβολής από αυτούς, θεωρείται αναγκαία η
πύκνωση του φερομονικού δικτύου παρακολούθησης.
Ε. ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΥΛΙΚΟΥ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
Η προμήθεια των φερομονικών παγίδων γίνεται από κάθε ΠΕ ξεχωριστά. Αυτό έχει
ως αποτέλεσμα σημαντικές καθυστερήσεις στην εφαρμογή και τη λειτουργία του
Προγράμματος, αυξημένο κόστος, ανομοιομορφία υλικών και πολυπλοκότητα
πληρωμής. Για τους λόγους αυτούς, αποτελεί γενικό αίτημα η έγκαιρη αγορά των
απαιτούμενων υλικών φυτοπροστασίας, από ένα ενιαίο φορέα, ώστε η προμήθεια του
υλικού να ολοκληρώνεται το πολύ έως τα τέλη του Μαΐου, με χαμηλότερο κόστος και
πολύ λιγότερη γραφειοκρατία.
Ζ. ΕΓΚΡΙΣΗ ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΔΡΑΣΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ – ΈΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ
Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν έντονες διαμαρτυρίες για την
αναποτελεσματικότητα διαφόρων φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων και κυρίως των
πυρεθροειδών. Επίσης, τα περισσότερα εγκεκριμένα εντομοκτόνα και για τους δύο
βασικούς εχθρούς του βαμβακιού ανήκουν στα πυρεθροειδή.
Συνεπώς, κρίνεται ως απαραίτητη, αλλά και άμεσης προτεραιότητας εκ μέρους
της Πολιτείας η έγκριση χρήσης νέων δραστικών ουσιών και κατά προτίμηση με
εκλεκτικό τρόπο δράσης. Επιπλέον και σε ερευνητικό επίπεδο, κρίνονται αναγκαίες
επιστημονικές έρευνες, προκειμένου να ελεγχθεί η ανθεκτικότητα των εχθρών στα ήδη
χρησιμοποιούμενα εντομοκτόνα. Επίσης, κρίνεται σκόπιμο η κατ’εξαίρεση άδεια
χρήσης νέων σκευασμάτων γεωργικών φαρμάκων να δίνεται για το σύνολο της
βαμβακοκαλλιέργειας σε επίπεδο Περιφέρειας.
Η. ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΥΣΚΕΨΗΣ
Τα προβλήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή και τη λειτουργία του
Προγράμματος είναι πολλά και ποικίλα. Για το λόγο αυτό, εκτός της ετήσιας
καθιερωμένης σύσκεψης με τη συμμετοχή του Υπουργείου., του Π.Κ.Π.Φ.Π.& Φ.Ε.
Μαγνησίας και των εμπλεκόμενων ΠΕ, κρίνεται ως χρήσιμη η διενέργεια μίας
σύσκεψης σε εθνικό επίπεδο, για ανταλλαγή εμπειριών και απόψεων, επί του συνόλου
των λειτουργικών προβλημάτων που αφορούν την εφαρμογής και τη λειτουργία του
Προγράμματος.